Skansen położony jest na styku rzek
Sierpienicy i Skrwy, na terenie o powierzchni ponad 60 ha. Ekspozycję tworzy
dziesięć chłopskich zagród z krytymi strzechą chałupami i budynkami gospodarczymi
oraz karczma, kuźnia, wiatrak koźlak, kościół i zespół dworski. Wygląd zagród wiernie
odpowiada stanowi z czasów ich świetności. Wyposażenie wiejskich chałup oraz
urządzenie samych zagród wskazuje na zróżnicowanie majątkowe ich właścicieli.
Obok zamożnych zagród znajdują się ubogie chaty wyposażone tylko w najbardziej
niezbędne sprzęty. Co więcej, ustawienie budynków nie jest przypadkowe. W
skansenie zrekonstruowano układ przestrzenny wsi rzędowej – najczęściej
występującego na ziemiach polskich typu osad rolniczych. Autentyzmu dodają
rozciągające się dokoła pola uprawne. Można sobie wyobrazić, że właśnie przez
takie wsie przejeżdżał podczas podróży po Mazowszu Fryderyk Chopin.
Częścią ekspozycji skansenu jest też zespół dworski, który tworzą: park
krajobrazowy i zrekonstruowany budynek dworu z pięknymi wnętrzami,
przygotowanymi z ogromną dbałością o szczegóły i zgodność historyczną. Całość
dopełnia oryginalna siedemnastowieczna kaplica.
W powstałych niedawno nowych salach ekspozycyjnych, które swoim wyglądem
nawiązują do budynków folwarcznych, znajduje się galeria rzeźby z wystawą
Kolekcja rzeźby ludowej ze zbiorów Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu, a także
powozownia, w której można zobaczyć ekspozycję Transport dworski w zbiorach
Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu. Sierpecki
skansen ulega ciągłej rozbudowie, niebawem zrekonstruowany zostanie kolejny
rodzaj wsi – wieś przydrożna, w skład której wejdzie 38 obiektów, m.in.
karczma, kuźnia, budynki plebańskie i kilka zagród.
Nie tylko budynki są ważne w sierpeckim muzeum, ale także ich otoczenie.
Zadbane ogródki warzywne i kwiatowe przy chałupach, pasieki oraz zwierzęta
sprawiają wrażenie, że wieś tętni życiem. W letnie weekendy w kuźni pracuje
kowal, a przed kuźnią gra kapela ludowa, w karczmie zaś mieści się punkt
gastronomiczny i sklepik z pamiątkami. Wnętrza budynków urządzone są zgodnie z
pełnionymi przez nie funkcjami, a wystrój chałup zmienia się wraz ze zmianą pór
roku.
W skansenie organizowane są wystawy czasowe, odbywają się również konkursy oraz
wydarzenia związane z kultywowaniem tradycji ludowych. Wiosną można wziąć
udział w powitaniu wiosny, czyli w obrzędzie przygotowania, spalenia i
utopienia marzanny. W Niedzielę Palmową w kościele na terenie skansenu odprawiana
jest msza i odbywa się konkurs na najładniejszą palmę. Zabawie towarzyszy
muzyka ludowa grana na żywo przez zespoły folklorystyczne.
W samym Sierpcu warto zobaczyć stojący w centrum klasycystyczny ratusz. Budynek
jest własnością Muzeum Wsi Mazowieckiej. Organizowane są w nim wystawy czasowe
promujące kulturę lokalną, regionalną oraz kultury innych narodów. W ratuszu
odbywają się również spotkania dla dzieci i młodzieży szkolnej związane z
obrzędowością świąteczną i ludową.
W Sierpcu znajduje się kilka zabytkowych kościołów. Najstarszym z nich jest
gotycki kościół farny św. Wita, Modesta i Krescencji. Jego historia sięga XIV
lub XV w., po przebudowach jego wnętrze jest barokowe, a ołtarz zawiera elementy
rokokowe. W murach kościoła zachowały się fragmenty wcześniejszej romańskiej
świątyni, która, według miejscowego podania, została wybudowana na ruinach
świątyni pogańskiej. Ciekawy jest też gotycki kościół Ducha Świętego z końca XV
w. Zbudowano go z cegły, na planie prostokąta. Jest to świątynia jednonawowa z niewyodrębnionym prezbiterium. Wybudował go prawdopodobnie murator Jan z
Przasnysza z synami Mikołajem i Piotrem. Stoi na Starym Mieście. Wnętrze świątyni zdobi gotycka polichromia z początku XVI
w., która została odkryta dopiero 1958 r. w trakcie prac renowacyjnych.